„System motywacyjny jest elementem procesu motywacyjnego, stanowi zespół oddziaływań ukierunkowanych na pracowników oraz przedsięwzięć zwiększających komfort na stanowiskach pracy oraz innych czynników pracy, które wyzwalają pomysłowość, inicjatywę i zaangażowanie zatrudnionych pracowników na rzecz realizacji misji i celów przedsiębiorstwa.”[1]
Organizacja musi stworzyć własny system motywacyjny, dostosować go do możliwości organizacji i pracowników w niej pracujących.
System motywacyjny oparty jest na środkach motywacyjnych, do których zaliczamy: środki przymusu, zachęty i perswazji.
Środki przymusu nie zawierają w sobie pozytywnej motywacji, ponieważ opierają się na konieczności całkowitego podporządkowania się poleceniom kierownictwa, nie ma tutaj mowy o kreatywności pracownika, wykorzystaniu jego potencjału, jest natomiast presja poniesienia kary za niewykonanie polecenia.
Środki zachęty w przeciwieństwie do środków przymusu, opierają się przede wszystkim na nagrodach. System nagradzania musi być prosty i zrozumiały dla pracowników. Do środków zachęty możemy zaliczyć:
-
środki płacowe takie jak płaca, premie, nagrody, różnego rodzaju dodatki,
- środki pozapłacowe, na przykład awans, podnoszenie kwalifikacji poprzez szkolenia, czy popularne obecnie karnety na basen lub siłownię i wiele innych.
„Środki zachęty posiadają największy wpływ na zachowanie pracownika z uwagi na wymierne poczucie efektywności swojego wysiłku. Mają charakter długotrwałego działania. Bodźce materialne dają pracownikowi korzyści ekonomiczne, umożliwiają realizację jego potrzeb i celów, poprawiają warunki materialne jego życia. Bodźce niematerialne dają pracownikowi poczucie szacunku, godności, zaspokajają potrzeby społeczne i samorealizacji.(…)
Mimo, iż środki zachęty zawierają największy pozytywny ładunek motywacyjny to, z drugiej strony, stanowią najtrudniejszy do ukształtowania obszar systemu motywacyjnego. Wynika to z faktu, iż organizacji nie zawsze udaje się dostosować środki zachęty do potrzeb i oczekiwań wszystkich pracowników. Stan taki wywołuje poczucie niesprawiedliwości, może wywołać konflikty interpersonalne, spadek poziomu współpracy i partnerstwa.
Środki perswazji odnoszą się do tworzenia partnerstwa oraz pozytywnych relacji zachodzących między motywującym a motywowanym, poprzez wdrażanie określonych technik personalnych, takich jak: coaching, polityka szkoleń, ścieżka rozwoju pracownika, jasny system ocen pracowniczych. Zadaniem środków perswazji jest pobudzenie pracownika poprzez sferę umysłową, dotarcie do tzw. Motywacji wewnętrznej, zgodnie z maksymą, iż prawdziwa motywacja to nie ta, którą ktoś ci narzuci z zewnątrz, ale ta, którą narzucisz sobie sam.(…) Formy przyjmowane przez środki perswazji to apel, rozmowa, negocjacje, doradztwo, trening, informowanie, sugerowanie, naprowadzanie.”[2]
[1] W. Kozłowski, Zarządzanie motywacją pracowników, CedeWu, Warszawa 2010, s.29