Max Weber był niemieckim socjologiem i twórcą teorii organizacji. Jego praca na temat biurokracji oparta jest na racjonalnym zestawie wytycznych do kształtowania struktury organizacji w sposób najbardziej efektywny. Wzbudził on zainteresowanie modelem biurokracji. Koncepcja systemu idealnego, tzw. typu idealnego organizacji biurokratycznej, tworzyła abstrakcyjny model organizacji. W modelu tym urzędnicy działają według następujących zasad:
- Są osobiście wolni i podlegają władzy tylko w zakresie wyznaczonym przez ich urzędowe stanowisko.
- Są zorganizowani w system jasno określonej hierarchii urzędowej.
- Każde urzędowe stanowisko ma wyraźnie określoną sferę kompetencji.
- Sprawowany urząd stanowi jedyne zajęcie urzędnika.
- Urzędnik podlega ścisłej i systematycznej dyscyplinie oraz kontroli wykonywania swoich obowiązków.
- Stanowiska są obejmowane na podstawie dobrowolnej umowy stron.
- Urzędnicy otrzymują za pracę wynagrodzenie pieniężne, a jego wysokość jest zależna od pozycji zajmowanej w hierarchii organizacyjnej.
- Podstawą doboru kandydatów są kwalifikacje fachowe, które sprawdzane są podczas egzaminów lub są udokumentowane dyplomami.
Tablica 4. Spojrzenie klasyczne
| Ogólne podsumowanie | Spojrzenie klasyczne obejmowało dwa główne kierunki. Naukowe zarządzanie koncentrowało się na pracownikach w organizacji i na sposobach podniesienia ich wydajności. Uznanymi pionierami naukowego zarządzania byli Frederick Taylor, Frank i Lillian Gilbrethowie, Henry Gantt i Harrington Emerson. Kierunek administracyjny koncentrował się na całej organizacji i na sposobach uczynienia jej bardziej sprawną i skuteczną. Wybitnymi teoretykami kierunku administracyjnego byli Henri Fayol, Lyndall Urwick, Max Weber i Chester Barnard. |
| Okres największego zainteresowana | Od 1895r. do połowy lat trzydziestych XX wieku; ponowne zainteresowanie tym podejściem w ostatnich latach, jako narzędziem obniżki kosztów i zwiększenia wydajności. |
| Osiągnięcia | Stworzyło podstawy do dalszego rozwoju teorii zarządzania. Wskazało kluczowe procesy, funkcje i umiejętności kierownicze, które i dziś są uznawane za istotne. Skoncentrowało uwagę na zarządzaniu jako przedmiocie badań naukowych. |
| Ograniczenia | Bardziej odpowiednie dla stabilnych i prostych organizacji niż dla organizacji współczesnych, dynamicznych i złożonych. Często zalecało uniwersalne procedury, nieodpowiednie w pewnych sytuacjach. Mimo że niektórzy autorzy (np. Lillian Gilbreth i Chester Barnard) zajmowali się elementem ludzkim, wielu z nich traktowało pracowników raczej jak narzędzia niż osoby. |
Źródło: Griffin R. W., „Podstawy zarządzania organizacjami”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 78.
W centrum uwagi reprezentantów klasycznej szkoły zarządzania znalazły się kwestie wzrostu efektywności organizacji jako całości. Są tu opracowania zasad, które miały pomóc osobom zarządzającym podnieść efektywność ich działań. Mimo, że bezpośrednim przedmiotem zainteresowań nie były zagadnienia zarządzania ludźmi, można dostrzec w dorobku teoretycznym elementy wzbogacające dotychczasową wiedzę w tej dziedzinie.
Na podstawie sukcesów spojrzenia klasycznego rozwinęły się wszystkie późniejsze teorie i osiągnięcia. Wiele ówczesnych spostrzeżeń znajduje zastosowanie do dnia dzisiejszego. Autorzy spojrzenia klasycznego jako pierwsi skupili uwagę na zarządzaniu jako znaczącym polu badań. Osiągnięcia i ograniczenia klasycznego podejścia zostały przedstawione w powyższej tabeli.
W przeciwieństwie do kierunku klasycznego spojrzenie behawioralne kładło znacznie większy nacisk na indywidualne postawy i zachowania oraz na procesy grupowe, dostrzegając znaczenie procesów behawioralnych w miejscu pracy. Szkoła behawioralna rozwijana była przez wielu przedstawicieli różnych kierunków teoretycznych. Jednym z takich kierunków była psychologia przemysłowa, w której stosowano pojęcia psychologii w środowisku przemysłowym. Za twórcę psychologii przemysłowej uchodzi Hugo Münsterberg. W swej pracy „Psychology and Industial Efficiency” (Psychologia i sprawność przemysłowa) sugerował, iż psychologowie mogą oddać cenne usługi menedżerom w dziedzinie doboru i motywacji pracowników.